Metodyka badań
Metodyka badań uwzględnia:
Realizacja projektu będzie wiązała się z wykorzystaniem różnych jakościowych i ilościowych metod badawczych, z wykorzystaniem zarówno wtórnego, jak i pierwotnego materiału i danych empirycznych. Plan badawczy obejmuje dwa główne etapy badania jakościowego. Metodologia każdego z nich zostanie szczegółowo opisana poniżej.
Badania typologiczne
Na etapie empirycznym badań typologicznych przeprowadzona zostanie analiza przestrzennych jednostek operacyjnych krajów oraz wszystkich 269 regionów NUTS-2 Unii Europejskiej. Na podstawie przeglądu literatury i dostępności danych dla tych regionów zostanie zdefiniowany zestaw wskaźników wrażliwości oraz wpływów rosyjskiej inwazji na Ukrainę na wyniki społeczno-ekonomiczne regionów.
Baza danych zostanie następnie przetworzona przy użyciu trzech zestawów metod:
- Redukcja danych,
- Regresja objaśniająca,
- Grupowanie elementów.
Najpierw uproszczona zostanie macierz danych w celu ujawnienia wewnętrznej struktury zmienności oraz wyselekcjonowania wskaźników reprezentatywnych dla wymiarów w strukturze danych. Zastosowane zostaną powszechnie stosowane metody redukcji danych, takie jak analiza składowych głównych.
Następnie opracujemy modele regresji z wykorzystaniem quasi-eksperymentalnych schematów, takich jak modelowanie różnicy w różnicach (difference-in-difference) w celu określenia znaczenia czynników strukturalnych i geograficznych, takich jak bliskość geograficzna do Rosji i Ukrainy, zależność od rosyjskich zasobów energetycznych czy powiązania z globalnymi łańcuchami dostaw, w oddziaływaniu wojny na regiony europejskie.
Na końcu tego etapu dokonamy typologii analizowanych regionów w celu identyfikacji grup o podobnej głębokości i strukturze skutków wojny w Ukrainie. Typologia ta opierać się będzie na wspomnianych wskaźnikach i zastosowaniu metod grupowania wybranych na podstawie ich przydatności do badania (np. hierarchicznych – metoda Warda, centroidowych – k-średnich, opartych na gęstości – DBSCAN i OPTICS lub na rozkładzie – mieszaniny gaussowskie).
Badania idiograficzne
W kolejnym etapie badań idiograficznych wykorzystamy dane pierwotne ilościowe i jakościowe, w oparciu o metodologię studium przypadku. Skupimy się na czterech obszarach badań, wybranych na podstawie typologii oraz praktycznych przesłanek, w tym możliwości współpracy z międzynarodowymi partnerami akademickimi przy projektowaniu badań terenowych. Na tym etapie wykorzystane zostaną trzy źródła informacji.
Pierwszym źródłem będą dane statystyczne, raporty i dokumenty polityczne opracowane przez krajowe i regionalne władze oraz instytucje. Informacje te, znacznie wykraczające poza dane dostarczane przez Eurostat, pozwolą ocenić ostatnie zmiany sytuacji społeczno-ekonomicznej, uwzględniając m.in. obecność uchodźców, nierówności, rynek pracy, bilans energetyczny oraz lokalne uwarunkowania rynku energii, które są kluczowe w ocenie skutków kryzysów. Celem tego etapu będzie szczegółowy opis dynamiki sytuacji społeczno-ekonomicznej w wybranym obszarze, a jeszcze nie uogólnianie tej wiedzy na inne regiony. Z tego względu nie będą stosowane metody statystyczne, z wyjątkiem statystyki opisowej.
Wiedza kontekstowa na temat regionalnych społeczno-ekonomicznych skutków bieżącej sytuacji politycznej, postaw i strategii adaptacyjnych zostanie dostarczona przez przedstawicieli różnych grup lokalnych interesariuszy:
- Przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych,
- Przedsiębiorców działających w danym regionie,
- Przedstawicieli organizacji obywatelskich.
W każdym z czterech regionów przeprowadzone zostaną indywidualne wywiady z celowo wybranymi przedstawicielami tych grup. W pierwszej kolejności zostaną zmapowane sieci lokalnych aktorów, a na tej podstawie wybrani informatorzy, aby uwzględnić różnorodne perspektywy interesariuszy. Jednocześnie opracowane zostaną scenariusze wywiadów na podstawie wcześniejszych etapów projektu: przeglądu literatury i specyfiki podatności regionów na skutki wojny. Tematy rozmów obejmą m.in. percepcję trajektorii rozwoju regionów, wpływ inwazji Rosji na Ukrainę na różne sfery życia ekonomicznego i społecznego, terytorialne i sektorowe różnice w rozprzestrzenianiu i intensywności skutków wojny, reakcje lokalnych aktorów publicznych i prywatnych oraz ich oceny, a także prognozowane przyszłe wyzwania dla lokalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego. Wywiady będą prowadzone osobiście lub za pomocą telefonu lub wideorozmowy. Planowane jest przeprowadzenie 12 wywiadów na każdy obszar badań. Transkrypcje nagrań wywiadów zostaną zakodowane i zinterpretowane przy użyciu analizy treści.
Aby ilościowo opisać znaczenie tematów zidentyfikowanych w wywiadach, ostatnią metodą zbierania danych w tej części projektu będzie przeprowadzenie ankiety wśród prób mieszkańców regionów, z zastosowaniem standardowych procedur próbkowania, przy pomocy lokalnych agencji badawczych. Badania ankietowe będą realizowane w formie telefonicznej (CATI), internetowej (CAWI), listownej lub osobistej (PAPI), w zależności od dostępności respondentów w danym regionie. Planowane jest zebranie prób około 600 respondentów w każdym z czterech regionów badawczych, reprezentatywnych dla populacji każdego regionu, co pozwoli zastosować metody statystyczne do porównań międzyregionalnych. Kwestionariusz ankiety zostanie opracowany na podstawie wstępnych wyników wcześniejszych etapów analizy. Pytania będą dotyczyć głównie osobistych doświadczeń i percepcji zmian w sytuacji gospodarczej, warunkach życia oraz wielowymiarowego ryzyka i bezpieczeństwa po inwazji Rosji na Ukrainę. Następnie zastosowane zostaną poszukujące i wyjaśniające techniki statystyczne w celu opisania i wyjaśnienia czynników wpływających na zmiany w sytuacji osobistej i jej percepcji w zależności od miejsca zamieszkania i warunków społeczno-ekonomicznych.
Uogólnienia i rekomendacje
Ostatnim etapem analizy będzie synteza wyników analizy empirycznej oraz sformułowanie uogólnień i rekomendacji dla polityki regionalnej w Europie na podstawie wniosków z opisanych wcześniej badań empirycznych. Na tym etapie nie będą tworzone nowe dane empiryczne.
